Is meer uren werken de oplossing voor de arbeidsmarktkrapte?
Volgens de ondernemersorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en AWVN is het nodig dat werknemers meer uren gaan werken om de arbeidsmarktkrapte en personeelstekorten op te vangen. Dat zou de werkdruk beheersbaar houden en maatschappelijke problemen door personeelsgebrek verminderen. Alleen willen veel werknemers juist minder of flexibel werken. Het zou dus heel wat vragen van de overredingskracht van werkgevers om werknemers langer te laten werken.
De ondernemersverenigingen denken dat werkgevers en werknemers zelf het meer werken moeten oppakken. “Daarbij snijdt het mes aan twee kanten: we lossen een deel van het krapteprobleem op en het is goed voor de koopkracht van werknemers, nu het leven in korte tijd fors duurder is geworden”, stellen de organisaties.
Wens om minder te werken
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, vindt het op de site van BNR een logische oproep. Hij vraag zich alleen af of mensen het willen en of het kan. “Dat vergt een enorme culturele verandering.” Het betekent volgens Wilthagen ’tegen de stroom inroeien’ omdat steeds meer mensen juist minder willen werken. “Als je de grote groep deeltijdwerkers full time aan het werk laat gaan, kan het wel een groot probleem oplossen.”
Hogere pensioenleeftijd
Wilthagen ziet ‘langer werken’ als een van de vele knoppen waaraan gedraaid kan worden. De pensioenleeftijd zou bijvoorbeeld ook naar 70 kunnen gaan, maar nu heel snel verhogen werkt volgens de hoogleraar averechts. Hij denkt dat langer werken samenvalt met de organisatie ervan. “Natuurlijk kan je tegen mensen zeggen dat ze wel moeten omdat het leven duurder is geworden, maar we zullen naar een ander model gaan. Want je leeft niet om te werken.”
Aanpassen kinderopvang
Voor dat goed organiseren zou bijvoorbeeld de kinderopvang aangepast moeten worden. Vanwege lange wachtlijsten in die opvang blijven veel vrouwen parttime werken. “Je kan kinderopvang goedkoop maken, maar als er geen mensen zijn om dat werk te doen dan begin je weer van voor af aan”, aldus Wilthagen.
Serieuze problemen door arbeidsmarktkrapte
De ondernemersverenigingen wijzen op de serieuze problemen die de arbeidsmarktkrapte veroorzaakt. Ze onderstrepen onder andere de kwaliteit van de zorg die achteruit holt. Ook zijn er problemen in het onderwijs en openbaar vervoer. Daarnaast worden de ambities voor de verduurzaming en de woningbouw onhaalbaar door personeelstekorten. Verder remmen de tekorten de economische groei af.
Spagaat bij meer uren werken
De arbeidsmarktkrapte leidt hier tot een op het eerste gezicht onmogelijke spagaat. Enerzijds willen werkgevers werknemers aantrekken met aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals de mogelijkheid om minder of flexibel te werken. Aan de andere kant zou meer uren werken door werknemers de arbeidsmarktkrapte weer verlichten. Werkgevers hebben weinig te eisen omdat de arbeidsmarkt een vraagmarkt (meer vraag naar werknemers dan aanbod van werknemers) is geworden. Ze zullen dan ook al hun overredingskracht in de strijd moeten gooien om werknemers zover te krijgen dat ze meer uren per werkweek gaan maken. Ook zullen de werkgevers dit gezamenlijk moeten aanpakken, omdat anders werknemers voor die werkgevers kiezen waar ze zonder problemen in deeltijd kunnen blijven werken.