Demotie is geen degradatie

Het tegenovergestelde van promotie is demotie. Een werknemer aanvaardt dan een functie op een lager niveau dan zijn of haar huidige functie. Hierbij hoort vaak ook een lager salaris. Demotie zorgt echter dat werknemers langer en beter kunnen doorwerken Voor werkgevers is het een instrument om de kosten van vergrijzing het hoofd te bieden.

Typerend voor demotie is dat de werkgever en de werknemer de functie aan de werknemer aanpassen in plaats van dat de werknemer zich aan de functie aanpast. Met demotie kan een medewerker langer doorwerken. Hij (of zij) krijgt namelijk de mogelijkheid een aantal jaren in een minder belastende functie te werken. Zo kan de werknemer zijn loopbaan langzaam afbouwen.

Langer doorwerken

Veel werknemers willen ook niet op hun 65ste stoppen, omdat ze nog fit genoeg zijn om enkele jaren door te werken. Daarnaast biedt langer doorwerken werknemers de mogelijkheid tot het opbouwen van extra pensioen. Demotie kan ook het werkgeluk en de gezondheid van de oudere werknemer bevorderen, omdat hij niet tot zijn pensioendatum op zijn tenen hoeft te lopen.

Opvangen vergrijzing

De werkgever heeft het voordeel dat hij met de combinatie demotie en langer doorwerken personeelstekorten door de vergrijzing opvangt. Bovendien kan hij langer een beroep doen op de waardevolle ervaring van een werknemer. De belangrijkste belemmering voor demotie is dat werknemers het nog te veel zien als een degradatie. Het is een aandachtspunt voor werkgevers en ook vakbonden om hier verandering in te brengen.

Flexibiliteit nodig

Voor demotie is een cultuur nodig die flexibiliteit van werknemers vraagt en die werknemers aanzet om over hun eigen loopbaan na te denken. De werkgever moet hiervoor ook de ruimte willen geven en dit stimuleren. In aanvulling daarop moeten de werkgever en zijn werknemers bereid zijn creatief over nieuwe en flexibele taakverdelingen en arbeidspatronen na te denken. Demotie zal gemakkelijker zijn in een organisatie waar werknemers eraan gewend zijn van functie te veranderen dan in een organisatie waar de medewerkers op dezelfde plek zijn ‘vastgeroest’.

Werknemer niet overvallen

Werkgevers moeten nooit voor demotie kiezen als enig overgebleven optie. De betreffende werknemer zal dan terecht het gevoel hebben dat de werkgever hem of haar niet serieus neemt. Een gevolg kan dan zijn dat een nog gemotiveerde, oudere werknemer toch het bedrijf verlaat. De werkgever mag om dezelfde reden een werknemer ook nooit overvallen met demotie. De kans is dan groot dat de werknemer in de verdediging schiet en zich vervolgens defensief blijft opstellen.

Vergelijking met alternatieven

Tijdens het periodieke functioneringsgesprek kunnen werkgever en werknemer demotie bespreken als alternatief voor het vervolg van de loopbaan van de werknemer. Bij een vergelijking met alternatieven zoals eerder met pensioen gaan of tot de laatste werkdag op volle kracht doorwerken, zal de medewerker eerder de positieve kanten zien van de demotie. Dat is zeker het geval als hij moeite heeft om zijn huidige werk nog goed te doen. Zonder demotie bestaat dan de kans dat de medewerker door overbelasting ziek en arbeidsongeschikt wordt. Het is dan ook aan te raden dat de werkgever en de werknemer met demotie omgaan als een gezonde preventieve maatregel om toekomstige prestaties zonder overbelasting mogelijk te maken. Dat is een stuk beter dan dat met name de werknemer het ziet als een soort straf.